سونامی کودتا و موج‌سواری اردوغان

رئیس جمهوری ترکیه پس از کودتای ناکام به شکار آزادی‌های دمکراتیک رفته است. مطبوعات بین‌المللی رفتارهای او را با مائو و استالین و پل‌پوت مقایسه می‌کنند و می‌گویند کودتای واقعی همین فضایی است که او ایجاد کرده است.

رجب طیب اردوغان سوار بر امواج کودتاست. ۶۰ هزار برکناری و انفصال خدمت، ۸ هزار مورد دستگیری، ممنوع خروج کردن دانشگاهیان، ۹۰ روز وضعیت فوق‌العاده، تهدید به از سرگیری مجازات اعدام، بسیج هواداران حزب حاکم در خیابان‌ها و تحکیم قدرت و اختیارات فردی… این‌ تنها بیلان چهار روز پیگردهای پس از کودتای ۱۵ ژوئیه است و این همه، به بهانه حفظ امنیت و یکپارچکی کشور و حراست از حاکمیت قانون.

اردوغان به مصاف همه، اعم از مردم عادی تا روشنفکران و نخبگان رفته است. روزنامه‌نگاران رسانه‌های بین‌المللی رفتارهای چند روزه او را خودکامگی محض خوانده و با رویکردهای مائو و استالین مقایسه کرده‌اند. گروهی می‌گویند کودتای اصلی، همین وضعیت کنونی است و رهبر کودتا نیز کسی جز اردوغان نیست.

درنیه نوول دالزاس – فرانسه: ارتش، پلیس، دادگستری، مراکز آموزش عالی و مطبوعات… در هیچ عرصه‌ای به کسی رحم نشد. سرکوب‌ آغاز شده و پیش می‌رود. پاکسازی‌ها یادآور دوران استالین در ۸۰ سال قبل هستند. در ترکیه کودتای موفقی صورت گرفته است: کودتای رئیس جمهور علیه دمکراسی.

پراودا – اسلواکی: پیش از تلاش برای کودتا نیز ترکیه در مسیری خطرناک افتاده بود. پاکسازی دستگاه اداری و تهدید از سرگیری مجازات اعدام تنها علنی شدن منویات یک فرد خودکامه و تشدید رویکردهای ریاستی اوست.

برلینسکه – دانمارک: وقتی اردوغان صدای اپوزیسیون را خفه کرد، روشن بود که عضویت در اتحادیه اروپا دیگر جای پرسش ندارد. اما این پرسش همچنان باقی است که آیا ناتو موضعی در قبال رویکردهای استبدادی اردوغان دارد یا نه؟ به خاطر جنگ سرد‌، ناتو پذیرفت که ترکیه یا یونان در برهه‌هایی از زمان با دیکتاتوری نظامی اداره شوند. حالا پس از سپری شدن دوران جنگ سرد، ناتو نباید چشم خود را به روی اوضاع ترکیه و واکنش‌های مستبدانه اردوغان ببندد.

تایمز – بریتانیا: چنانچه دولت ترکیه موفق شود که سکولاریسم پر سر و صدای آتاتورک را با اصلاحات محتاطانه‌ و بی سر و صدای حزب عدالت و توسعه گره بزند، آن گاه می‌توان گفت که مسیر مارپیچ یک اتوکراسی خودکامه باز خواهد شد.

فرانکفورتر آلگماینه – آلمان: وظیفه اردوغان حراست از شهروندان ترکیه است؛ نه تحکیم قدرت فردی. ترکیه باید مستقل از موضوع عضویت در اتحادیه اروپا‌، به کنوانسیون‌های حقوق بشری و آزادی‌های اساسی احترام بگذارد. قرارداد همکاری با پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نیز بر آزادی‌های فردی و حاکمیت قانون تاکید دارند. آیا این‌ها ارزش‌های جامعه غربی هستند؟ این پرسشی نیست که تنها اردوغان به آن بخندد.

ز‌گا – بلغارستان: اردوغان تا کجا می‌تواند پیش بتازد؟ بدیهی است که دگراندیشان و روشنفکران ترکیه همواره مزاحم او بوده‌اند. اما اینک او شهروندان عادی را هم مانند نخبگان در رده دشمنان حاکمیت قرار داده و نتیجه همانند دوران انقلاب فرهنگی در چین و یا حکومت خمرهای سرخ در کامبوج خواهد شد… ترکیه در مسیر یک دیکتاتوری خونین قرار گرفته و اگر جامعه بین‌المللی فشاری علیه این وضع وارد نکند، اردوغان جلوتر می‌رود. اینک او فرصت یافته تا منویات قبلی خود برای تحکیم پایه‌های قدرت فردی را نیز اجرا کند.

دینا – لیتوانی: پاکسازی‌ و تسویه حساب‌‌های پردامنه کنونی در ترکیه یادآور “شکار ساحره‌ها” در قرون وسطی است. این روند را که برای سیطره بر مخالفان عقیدتی اردوغان جریان دارد، می‌توان یک کودتای تمام عیار علیه نهادهای دمکراتیک تلقی کرد.